23 «ثُمَّ لَمْ تَكُنْ فِتْنَتُهُمْ إِلاّ أَنْ قالُوا وَاللّه‏ِ رَبِّنا ما كُنّا مُشْرِكِينَ»
ترجمه :
23. پس از اين نبود فتنه اين‏ها مگر اينكه گفتند: قسم به خداوند، پروردگار ما! كه ما مشرك نبوديم.
[ اختلاف قرائت در كلمه «فتنتهم» و «ربّنا» ]
در باب قرائت قرّاى مختلف قرائت كردند در كلمه «فِتْنَتُهُمْ» كه به ضم تاء است يا به فتح آن و در كلمه «رَبِّنا» كه به كسر باء است يا به فتح باء و هر كدام حجت اقامه كردند بر قرائت خود ، لكن چون مكرر گفته‏ ايم كه معتبر سياهى قرآن است و بر خلاف سياهى اجتهاد مقابل نص است ، بر طبق سياهى تفسير مى ‏كنيم: «فِتْنَتُهُمْ»، به ضم تاء و «رَبِّنا» ، به كسر باء.
تفسير :
«ثُمَّ» ، يعنى پس از سؤل از مشركين ، كه كجايند شركاى شما؟ اين‏ها در مقام جواب و عذرخواهى و بيزارى از شركا برمى ‏آيند.
[ پنج معناى فتنه ]
«لَمْ تَكُنْ فِتْنَتُهُمْ»«فتنتهم» اسم «لم تكن». و تعبير به تأنيث براى تأنيث لفظى فتنه و فتنه در قرآن در مواردى استعمال شده به معنى اختبار و امتحان :
«بِسْمِ اللّه‏ِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ الم * أَ حَسِبَ النّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنّا وَهُمْ لا يُفْتَنُونَ * وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ...»الآية[1]، و به معنى محنت و عذاب : «إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤمِنِينَ»[2] ، يعنى اذيت و عذاب مى ‏كنند مؤمنين را، و به معناى بلا و مصيبت : «أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَأَوْلادُكُمْ فِتْنَةٌ»[3] ، يعنى البلاء، و به معنى فساد :
«وَقاتِلُوهُمْ حَتّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ»[4] به معنى فساد و غير اين‏ها ، و در اينجا به معنى كار زشت و قبيح است ، زيرا زشت ‏تر از اين چه چيزى است كه مدّتى در شرك زيست كنند و در قيامت در محضر علام الغيوب قسم واللّه‏ بخورند كه ما مشرك نبوديم ، به اصطلاح عذر بدتر از گناه : «إِلاّ أَنْ قالُوا وَاللّه‏ِ رَبِّنا ما كُنّا مُشْرِكِينَ». و تعبير به « ربّنا » بيان «واللّه‏» ، اشاره به اينكه پروردگار ما منحصر به اللّه‏ است كه ربّ ديگر نداشته و نداشتيم.
*-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-**-*
[1] . آيا گمان مى‏ كنند ناس اينكه ما آن‏ها را وا مى ‏گذاريم به مجرّد اينكه بگويند ايمان آورديم و آن‏ها امتحان نمى ‏شوند؟ البته آن‏ها را امتحان مى ‏كنيم. و هرآينه به تحقيق امتحان كرديم كسانى كه از قبل از اين امت شما بودند. سوره عنكبوت: آيات 1 ـ 3.
[2] . كسانى كه مردان و زنان مؤمن را آزار داده. سوره بروج: آيه 10.
[3] . منحصراً اموال شما و اولاد شما امتحان شماست. سوره انفال: آيه 28.
[4] . و مقاتله كنيد آن‏ها را تا اينكه فسادى در عالم نباشد. همان: آيه 39.

نوشتن دیدگاه