وقعى كه انسان در حال احتضار قرار مى گيرد و نزديك است جان از بدنش مفارقت كند، شيطان با فرزندان و ياران خود بر بالين او حاضر مى شوند و تلاش مى كنند تا با حيله هاى مختلف ((ايمان )) او را گرفته و آن را از چنگش بيرون آورند و اين سخت ترين حالت براى محتضر است .
از امام صادق عليه السلام نقل شده است : هيچ انسانى نيست مگر اين كه در هنگام مرگ شيطان يكى از ماءمورين خود را نزد او حاضر مى كند تا وى را وسوسه كند و در دينش به شك اندازد و او را به كفر بكشانند. اين وسوسه ادامه دارد تا اين كه روح از بدن او خارج شود. اگر ((ايمان )) محتضر سست و عاريه اى باشد، شيطان به آسانى آن را از او مى گيرد و كافر از دنيا مى رود. و اگر محتضر از مؤ منان حقيقى باشد، شيطان نمى تواند بر او غالب شود و دين و ايمانش را بگيرد.
سپس فرمود: هرگاه يكى از شما بر بالين شخصى از كسان خود رفتيد كه مرگش فرا رسيده است ، شهادتين را به او تلقين كنيد تا شيطان به او دست نيابد.(1)
در حديث ديگرى آمده است : وقتى انسان در حال مرگ قرار مى گيرد، شيطان با يارانش بر او وارد مى شوند و در طرف چپ و راست او مى نشينند و مى گويند: دين خود را رها كن و بگو خدا دو تاست تا از اين بلا و سختى كه به تو روى آورده است نجات پيدا كنى .(2) (چپ و راستى كه در حديث آمده است : كنايه از سعى و كوشش كردن شيطان در گمراه ساختن محتضر است . يا اين كه طرف راست كنايه از گمراهى در اعتقادات و اعمال صالحه ، مانند خيرات و مبرات است و طرف چپ كنايه از گمراهى به واسطه فسق و فجور و شرب خور جهت علاج درد مى باشد.)
وارد شده است : انسان هنگام مرگ ، زياد تشنه مى شود. شيطان از اين فرصت براى گرفتن ايمان او استفاده مى كند و ظرف پر از آب سرد و گوارايى را در دست گرفته و بر بالين انسان مى ايستد و ظرف را حركت مى دهد. محتضر در حالى كه شيطان را نمى شناسد به او مى گويد: مقدارى از اين آب را به من بده تا بياشام .
شيطان در جواب او مى گويد: اگر مايل به آشاميدن آب هستى و مى خواهى به تو آب دهم ، بگو خدايى در عالم وجود ندارد.
اگر جواب او را ندهد و صورت خود را از او برگرداند، شيطان از هر طرف پا ظاهر مى شود و آن ظرف را حركت مى دهد. شخص مؤ من باز درخواست مقدارى آب مى كند.
شيطان مى گويد: اگر مى خواهى به تو آب دهم ، بگو محمد صلى الله عليه و آله و سلم پيامبر من نيست . اگر او ((ايمانش )) عاريه اى باشد آن جمله را مى گويد و بدين وسيله ايمان خود را به شيطان مى دهد و كافر از دنيا مى رود. در اين هنگام آن ملعون آب را روى زمين مى ريزد و ظرف را مى شكند و مى گويد: من كار خود را كردم و احتياجى به تو ندارم . اما اگر ايمانش ثابت و محكم باشد كلام شيطان را رد مى كند و به او توجهى نمى نمايد.(3)
اگر انسان مى خواهد ايمانش دستخوش وسوسه هاى شيطان قرار نگيرد، بايد اعمالى را كه بزرگان دين به او دستور داده اند انجام دهد. از جمله : هنگام نماز شب از خدا بخواهد كه ايمان او را كامل گرداند و شيطان را از او دور كند و در برابر نعمت ((ايمانى )) كه به او عنايت كرده است شكر گذار باشد و به بندگان خدا ستم روا ندارد، دعاى عدليه را زياد بخواند، اعتقاد خود را به پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم و ائمه معصوم عليهم السلام محكم كند. نمازهاى خود را ضايع نكند و از آن ها مواظبت نمايد در اول وقت بخواند. از طرفى اطرافيان محتضر بايد هنگام مرگ بر بالين او قرآن بخوانند و شهادتين را به او تلقين كنند تا جان از بدنش ‍ مفارقت نمايد.
از امام صادق عليه السلام نقل شده است : كسى كه از نمازهاى خود مواظبت كند و آن ها را با شرائطش انجام دهد. هنگامى كه شيطان براى گرفتن ايمانش نزد او حاضر مى شود ((ملك الموت )) آن ملعون را مى راند و دور مى گرداند و شهادتين را به او تلقين مى نمايد.(4)
شيطان براى گرفتن ايمان انسان و گمراه كردن او از راه هاى گوناگونى وارد مى شود تا به مقصود پليد خود برسد.
امام صادق عليه السلام در اين باره فرمود: شيطان ممكن است به صورت جد و پدر انسان در آيد و بگويد: از مذهب و ايمان خود دست بردار، زيرا من هم بر اين دين بودم و اكنون مرا به واسطه آن عذاب مى كنند.
سپس فرمود: از اين جهت خويشان محتضر بايد شهادتين را به او تلقين كنند و اعتقادات را به وى تذكر دهند؛ زيرا شيطان دشمنى آشكار براى انسان است .(5) وقتى انسان از دنيا مى رود باز شيطان دست از او بر نمى دارد و سعى مى كند به هر نحوى جنازه او را آزار دهد و انتقام خود را از او بگيرد.
امام صادق عليه السلام در اين باره فرمود: مرده هاى خود را هرگز تنها نگذاريد؛ زيرا شيطان با آنان بازى مى كند و به اندرونشان ضرر مى رساند.(6)
(ممكن است مراد اين باشد كه شيطان حشرات يا حيوانات را مانند گربه و موش و مورچه و سوسك و مانند اينها را برانگيزد تا بر جسد ميت راه پيدا كنند و از راه بينى و دهان و گوش داخل اندرون او شوند، اعضا و جوارح او را بخورند و مجروح گردانند).(7)
------------------------------------------------
1-لئالى ، ج 5، ص 6. من لايحضره الفقيه ، ج 1، ص 183. از چهار جلدى ها، روضة المتقين ، ج 1، ص ‍ 342.
2-لئالى ، ج 5، ص 7.
3-لئالى ، ج 5، ص 7.
4-من لايحضره الفقيه ، چهار جلدى ها، ج 4، ص 191.
5-روضه المتقين ، ج 1، ص 342.
6-من لا يحضره الفقيه ، چهار جلدى ها، ج 1، ص 200، روضه المتقين ، ج 1، ص 370.
7-درباره كارهاى شيطان در كتاب (( شيطان در كمين گاه )) مطالب گوناگون و جالبى را نوشته ام به آنجا مراجعه شود.
------------------------------------------
نعمت اله صالحى حاجى آبادى

نوشتن دیدگاه