در اوج آسمان ها
امتياز ديگر ريحانه پيامبر بر همه دختران و زنان گيتى در ازدواج مبارك و درس آموز اوست؛ چرا كه ازدواج او نيز به فرمان خدا انجام پذيرفت و در حقيقت خداى فرزانه آن دخت بهشت و شهسوار توحيد و تقوا، امير مؤمنان را به همسرى يكديگر برگزيد و عقد آنان در ملكوت آسمان ها بسته شد.
محدثان و مورخان در اين مورد آورده اند كه: پس از بال گشودن ريحانه پيامبر به بهاران نوجوانى و جوانى، شرافت خانوادگى اش از يك سو، انتسابش به شخصيت والايى چون پيامبر و مام ارجمندش خديجه از سوى ديگر، زيبايى وصف ناپذير و جمال نورافشانش از طرف سوم، خرد سرشار و درايت و هوشمندى و دانش و بينش بى همانندش از طرف چهارم، آراستگى اش به ارزش هاى والاى انسانى و اخلاقى از طرف پنجم، او را به صورت برترين و آرمانى ترين دختر دنيا جلوه گر ساخت و همين امتيازات بسيار و بى نظير سبب شد كه بسيارى از زرداران و زورداران از هر سو به خواستگارى او بشتابند و از پيامبر، افتخار پيوند با خاندان رسالت را بخواهند؛ اما آن حضرت به همه آنان ((نه!)) گفت و فرمود:امرها الى ربها(1)
((كار ازدواج فاطمه با پروردگار اوست نه پدرش.))
و گاه مى فرمود:
انى انتظر بها القضاء(2)
((من در اين مورد در انتظار فرمان خدا هستم.))
و اين تدبير آسمانى بدان دليل بود كه بايد در خواستگارى و ازدواج فاطمه، راه و رسم شايسته و بايسته جوانان آرمان خواه،
معيارها و ملاك ها در گزينش همسر،
سبك پيوند زندگى مشترك دو جوان آگاه و درستكار،
حق انتخاب و آزادى و حاكميت دختران بر سرنوشت خويش،
رعايت حرمت و حقوق متقابل دو همسر،
چگونگى مراسم خواستگارى،
تعيين مهريه،
وضعيت جهيزيه،
و سبك برگزارى جشن عروسى، به تابلو رود تا ضمن درهم نورديده شدن شيوه هاى نكوهيده و دست و پاگير جامعه هاى منحط در اين مورد، معيارهاى ارزشى اسلام جلوه گر شود.
درست بر اين باور است كه پيامبر در برابر خواستگارى صاحبان زر و زور از دخترش، به فرمان خدا به آنان ((نه!)) گفت، اما هنگامى كه جوانى انديشمند و پرواپيشه كه از زر و زيور و بوستان و زندگى پر زرق و برق چيزى ندارد، اما از فرق تا قدم آراسته به ارزش هاى والاى انسانى و آكنده از ايمان است و به خواستگارى فاطمه آمد، فرشته وحى فرود آمد كه بايد پيامبر به او ((آرى)) بگويد و ريحانه اش را به همسرى او برگزيند.
پيامبر در اين فرمود:
اتانى ملك فقال يا محمد ان الله يقراء عليك السلام و يقول لك: انى قد زوجت فاطمة ابنتك من على بن ابيطالب فى الملاء الاعلى، فزوجها منه فى الارض (3)
((فرشته اى از بارگاه خدا بر من فرود آمد كه: هان اى محمد! خداى فرزانه بر تو درود مى فرستد و مى گويد: من دخت ارجمندت فاطمه را در آسمان ها به همسرى امير مؤمنان على (عليه السلام) درآوردم؛ تو نيز در زمين او را به ازدواج وى درآور!))
و آن گاه چه قدر آسان و صادقانه و پرمهر و با صفا، خود از سوى امير والايى ها كه چهره اش از شرم گلگون شده بود، سخن گفت و فرمود:
على جان! گويى به خواستگارى دخترم فاطمه آمده اى؟
لعلك جئت تخطب فاطمة
و چگونه دخت فرزانه اش را در جريان نهاد و حق انتخاب را براى او قرار داد تا در مورد همتاى زندگى اش آزادانه و خردمندانه تصميم بگيرد و پس از هويدا شدن نشان رضايت و خشنودى او از خواستگارى على (عليه السلام)، فرمود:الله اكبر، سكوتها اقرارها
((خدا بزرگتر و پرشكوه تر است، سكوت خردمندانه و نجيبانه دخترم، فاطمه، در اين مورد، نشان قبول و اقرار اوست.)) و آن گاه او را به عقد اميرمؤمنان درآورد.
و چگونه مهريه برترين دختر گيتى را به آسانى و صفا در برابر پانصد درهم يا يك زره مقرر فرمود.
چگونه بدون توجه به آداب و رسوم رايج و رقابت ها و چشم و هم چشمى هاى دست و پاگير، ((بلال)) و يكى چند نفر ديگر را براى خريد جهيزيه به بازار فرستاد و چگونه جشن عروسى را با دادن يك ميهمانى دوستانه با دعوت همگانىاجيبوا الى وليمة فاطمة- شما را به ميهمانى عروسى فاطمه دعوت مى كنم - برگزار كرد.
و سرانجام با چه شكوه معنوى و انسانى دخت فرزانه اش را تا خانه اميرمؤمنان بدرقه فرمود.
رازى براى احياى شخصيت و حقوق زن
از امتيازات ريحانه پيامبر اين بود كه خدا وجود گرانمايه و پربركت او را راز و رمز و وسيله و راه و نمونه اى والا براى برچيدن سنت ها و شيوه هاى زشت و ظالمانه اى برگزيد كه در دنياى آن روز سخت رواج داشت و كند و زنجيرى گران بر دست و پا و مغز و انديشه زن، افكنده و مردم را به اسارت خرافات و اوهام كشيده بود.
و نيز او را سمبل و نمونه اى برگزيد تا پيامبر گرامى، همه اصول و ارزش ها و برنامه ها و سنت هاى مترقى دين خدا در مورد ((زن)) را در وجود گرانمايه او و زندگى و سبك رفتارش با او در چشم انداز عصرها و نسل ها به نمايش ‍ گذارد.براى نمونه:
1- خداى فرزانه در آفرينش ريحانه پيامبر نشان داد كه دختر، نه تنها فرزند است و بايد او را گرامى داشت، كه مى تواند نعمت بزرگ خدا و مايه بركت و سرمايه سعادت باشد؛ از اين رو فاطمه، به كوثر نورافشان، يا چشمه سار هماره جوشان خير و بركت تعبير مى شود و پيامبر دستور مى يابد كه با ارزانى شدن او به خويشتن، سپاس ارزانى دارنده او را بگزارد و نماز بخواند و قربانى كند و اين گونه قدمش را گرامى بدارد، تا بدين وسيله، ديگر آن احساس احمقانه جاهلى - به هنگام دختر بودن نوزاد - به پدر و يا اعضاى خانواده اى دست ندهد و با شقاوت و شرارت به كشتن و يا زنده بگور ساختن اين نعمت گران خدا و يا احساس حقارت و تحميل از داشتن او نينديشد.
2- پيامبر به فرمان خدا و با الهام از بارگاه او بيشترين مهر و محبت را به ريحانه اش نثار مى كند.هنگامى كه او بر پدر وارد مى شد، پيامبر برمى خاست و به او خوش آمد مى گفت و دست او را مى گرفت و بوسه باران مى ساخت و او را در جاى خويش مى نشاند.
ما راءيت احدا اشبه كلاما و حديثا من فاطمة برسول الله و كانت اذا دخلت عليه رحب بها و قام اليها و اءخذ بيدها فقبلها و اءجلسها فى مجلسه (4)
او را پس از ولادت، نعمت گرانبهاى خدا عنوان مى سازد،
او را در خردسالى در آغوش، روى سينه و زانوهايش مى نشاند،
چهره نورافشان و گيسوانش را دم به دم - در حضور مردم - بوسه باران مى سازد،
كان كثيرا ما يقبل عرف فاطمة (5)
جلو پاى او بلند مى شود،
او را در كنار خويش و در جايگاه خود مى نشاند و دهان او را مى بوسد،
كان كثيرا مايقبلها فى فمها(6)
به هنگامه آهنگ سفر، آخرين خدانگهدار را به او مى گويد و به هنگام بازگشت از سفر، پيش از هر كس به ديدار او مى شتابد،
كان رسول الله اذا سافر كان آخر عهده بانسان من اهله فاطمة واول من يدخل عليه اذا قدم فاطمة (7)
او را مايه شادمانى دل،
رگ حيات قلب،
گل عطرآگين بوستان زندگى،
پاره روح و جان و وجود خويش،
و ميزان و معيار حق و باطل مى خواند.
در آشكار و نهان، او را سخت نوازش مى كند و گرامى مى دارد تا همگان ضمن شناخت مقام والا و پرشكوه و بى نظير او، اين درس را نيز بياموزند كه در نگرش اسلامى و از ديدگاه دريافت دارنده قرآن، ((زن)) از چه ارج و قدر و بها و حرمتى برخوردار است و چگونه بايد به او بها داد و كرامت و حرمت بسيار براى او به رسميت شناخت و انسانى و با احترام و حقوق متقابل با او رفتار كرد.
3- پيامبر در برابر خردمندى ها، خردورزى ها، هوشمندى ها، ايمان ها، عرفان ها، پرواها، دقت نظرها و شاهكارهاى فكرى، فرهنگى، عبادى، اخلاقى و اجتماعى ريحانه زندگى اش او را در برابر مردم، سخت گرامى مى دارد و به الهام از بارگاه خدا، به او مدال ها مى دهد:
او را مام پرشكوه پدر مى خواند،
به او ((پدرش به قربانش)) نثار مى كند،
تا بدين وسيله، ضمن بيان اين حقايق و ترسيم شخصيت ملكوتى و آسمانى دخت بهشت، عصيان و اعتراض شديد خود، و راه و رسم آسمانى اش را بر ضد ديدگاه منحط و ظالمانه و خرافى آن روز و ديگر روزگاران در مورد زن را نيز طنين افكن سازد.
تا روشن سازد كه دختر، نعمت خداست و زن نيز مى تواند بسان مرد بنده ارجمند او باشد؛ هم دختر فرزند است و هم دخترزاده؛ تا جامعه به خود آيد و ديگر وجود دختر را مايه عار خانواده نشمارد،( 8)
تا او را زنده به گور نسازد،
تا به او اهانت و تحقير روا ندارد،
تا او را كالا نپندارد،
تا او را از فرزندى و ارث محروم نسازد،
تا صاحب دختر را ابتر نشمارد،
تا او را صاحب حقوق، آزادى، كرامت و امنيت و احترام بداند و شخصيت زن احيا گردد.
و دريابد كه در نگرش قرآن و دريافت دارنده اش، هرگز جنسيت ملاك و معيار برترى نيست، بلكه انسان بودن و آراستگى به ارزش هاى والاى اخلاقى و انسانى است كه ملاك برترى است.
و از سنت هاى خرافى در مورد زن بگذرد و دريابد كه:
مردان مسلمان و زنان مسلمان،
مردان باايمان و زنان باايمان،
مردان فرمانبردار حق و زنان فرمانبردار حق،
مردان راستگو و زنان راستگو،
مردان شكيبا و زنان شكيبا،
مردان فروتن و زنان فروتن،
مردان انفاقگر در راه خدا و زنان انفاقگر،
مردان روزه دار و زنان روزه دار،
مردان پاكدامن و زنان پاكدامن،
و مردان هماره به ياد خدا و زنان هماره به ياد خدا هستند كه خدا برايشان آمرزش و پاداشى پرشكوه فراهم ساخته است، نه مردان تنها.(9)
4- ريحانه پيامبر را آفريدگار فرزانه هستى سمبل و الگوى زن در حاكميت بر سرنوشت خويش قرار داد و روشن ساخت كه در موضوع سرنوشت ساز ازدواج و تشكيل جامعه كوچك خانه و خانواده و گزينش همتا و همپرواز زندگى، اين دختر يا زن است كه بايد تصميم نهايى را بگيرد و نه ديگران؛ به همين جهت مى بينيم كه پيامبر خدا جريان خواستگارى على با دنيايى ادب و اخلاق به آگاهى دخت ارجمندش، فاطمه مى رساند و از او مى خواهد تا در اين مورد خود بينديشد و خود تصميم بگيرد.
و آن گاه پس از ظهور نشان رضايت قلبى او بر اين پيوند، با سبك و شيوه ازدواج او نيز سنت هاى احمقانه و ذلت بار در هم شكسته مى شود و راه و روشى نو و دلپذير و آسان ارائه مى گردد.
5- ريحانه پيامبر در چگونگى روابط شايسته و بايسته زن و مرد نيز سنت شكن و نمونه است.او بر اين انديشه است كه بهترين چيز براى زنان آن است كه با مردان بيگانه نشست و برخاست خصوصى نداشته باشند.
و نزديكترين لحظات قرب آنان به بارگاه خدا، هنگامى است كه به تدبير امور خانه و خانواده و تربيت فرزندانشان بينديشند؛ اما همان بزرگ پيشواى تاريخ و بلنداى قله عفاف و تقوا، خود الگو و سرمشقى است كه با رعايت موازين و مقررات عفاف و آراستگى به ارزش هاى والاى انسانى، رهبر راستين فكرى و علمى و فرهنگى و هنرى و تربيتى و اجتماعى و سياسى و اخلاقى و انسانى و دينى همگان به ويژه زنان و دختران است؛ آموزگار و مرجع دينى و فكرى بى واسطه شخصيت هاى برجسته و بزرگى چون سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، بلال، جابر، بريده، انس و...است و آنان شاگردان او هستند كه از او روايت مى آورند و به ديدار او مى روند؛ كه در روايات آمده است كه بارها و بارها به خانه آن حضرت رفته با او سخن مى گويند و به مشاوره و گفت و شنود مى پردازند.
و نيز آموزگار و پناه فكرى مردان بى شمارى است كه بى واسطه و گاه با واسطه زنان و دختران و خواهران خويش، پرسش هاى خود را از او مى پرسند و پاسخ مى گيرند.
و نيز پيشتاز و پيشگام روشنگرى و مبارزه بر ضد بدعت هاست؛ و در اين راه به مسجد مى رود و با تدبيرى تحسين برانگيز، در برابر همگان حماسه مى سازد و موجى عظيم در بستر تاريخ مى آفريند.
و نيز به همراه همتاى زندگى و دو نور ديده اش براى احقاق حق، به ديدار سران مهاجر و انصار مى رود و با آنان شهامتمندانه سخن مى گويد و اتمام حجت مى كند و نشان مى دهد كه ((زن)) نه آن است كه گروهى خمود و عقب مانده و تاريك انديش، او را ضعيفه و متعلقه و در اسارت انبوهى از قيد و بندهاى خرافى و دست و پاگير گرفتار آورده و پرده گزينى و پرده نشينى منفى و ابزار كاميابى و عاطل و باطل شدن را براى او ارزش ‍ ساخته و او را محروم از هرگونه رشد و تعالى و حقوق و آزادى و حرمت انسانى خواسته و برده خويش پنداشته اند، و نه آن است كه برخى روشنفكرنماها مى پندارند.
و عجيب است كه اين هر دو طيف، تنها جسم و ظاهر و جنسيت و آب و رنگ و اندام زيبا و چهره او را مى خواهند، نه فكر، انديشه، خرد، آگاهى، آزادى، حق انتخاب و انتقاد و دفاع و امنيت و استقلال و برابرى او در برابر قانون و مقررات عادلانه و انسانى را.
آرى، هر دو گروه از زن، برده مى خواهند، اما هر كدام با روش و بيان و سبك خويش.
--------------------------------
1-تذكره، ص 306.
2-فاطمة الزهراء من المهد الى اللحد، 114.
3-ذخائر العقبى، ص 31.
4-مستدرك الصحيحين، ج 3، ص 154.
5-كنز العمال، ج 7، ص 111.
6-فيض الغدير، ج 5، ص 176.
7-مسند احمد، ج 6، ص 282.
8-سوره نحل، آيه 58 و 59.
9-در داستان فرود اين آيه، روايت جالبى به اين مضمون آمده است كه: اسماء، همسر جعفر طيار، كه سرانجام در شمار شاگردان برجسته ريحانه پيامبر و زنان آزاده و روشنفكر درآمد، پس از بازگشت از حبشه، به خانه پيامبر رفت و ضمن پرس و جو از فرود آيات، از همسران پيامبر پرسيد: آيا آيه اى هم در جهت احياى شخصيت در هم شكسته و حقوق پايمال شده زن فرود آمده است؟
درست در اين گير و دار بود كه اين آيه فرود آمد و موقعيت برابر و همانند زن و مردم را در بارگاه خدا اعلان كرد و شخصيت زن را احيا نمود.
ان المسلمين و المسلمات و المؤمنين و المؤمنات و القانتين و القنتات و الصادقين و الصادقات و الصابرين و الصابرات و الخاشعين و الخاشعات و المتصدقين و المتصداقات و الصائمين و الصائمات و الحافظين...لهم مغفرة و اجرا عظيماسوره احزاب، آيه 35.
((مردان و زنان مسلمان، و مردان و زنان با ايمان، و مردان و زنان عبادت پيشه، و مردان و زنان راستگو، و مردان و زنان شكيبا، و مردان و زنان فروتن، و مردان و زنان صدقه دهنده، و مردان و زنان روزه دار، و مردان و زنان پاكدامن، و مردان و زنانى كه خدا را فراوان ياد مى كنند، خدا براى همه آنان آمرزش و پاداشى بزرگ فراهم ساخته است.))
--------------------------
على كرمى فريدنى

نوشتن دیدگاه