366: آيا طبق قاعده، امام زمان عليه السلام ازدواج كرده است؟
مطابق نظريه ((خفاى شخص)) بايد ملتزم به عدم ازدواج شد؛ زيرا طبق اين نظريه او از همه افراد مخفى است و ازدواج احتياج به ارتباط با مردم دارد و اين به نوبه خود با حكمت و فلسفه غيبت سازگارى ندارد و مطابق نظريه ((خفاى عنوان)) مى توان ملتزم به ازدواج حضرت شد، خصوصا آنكه مطابق با سنت اسلامى است. آنچه به نظر مى رسد ترجيح قول اول است، به جهت:
1- روايات بسيار بر خفاى شخص.(1)
2- گر چه در روايت عمرى اشاره شده كه مردم حضرت را در موسم حج مى بينند ولى نمى شناسند، (2) اما اين روايت از امام نقل نشده و نيز اختصاص به موسم حج دارد.
3- قرار است كه حضرت در غيبت تام به سر برد.
4- اگر ازدواج صورت گرفته بود بايد در يك مورد هم كه شده سفرا و وكلاى ناحيه مقدسه به آن اشاره مى كردند.
5- مسعودى از على بن ابى حمزه نقل كرده ما به امام رضا عليه السلام عرض كرديم: براى ما روايت شده كه امام از دنيا نمى رود تا نسل خود را ببيند؟ امام رضا عليه السلام به او فرمود: ((آيا در خصوص اين حديث براى شما روايت نشده:الا القائم؛ به جز قائم.)) (3)
367: آيا قول به عدم ازدواج حضرت با سنت محمدى صلى الله عليه و آله منافات دارد؟
در مورد سؤال فوق گر چه مطابق روايات نبوى نكاح از سنت پيامبر صلى الله عليه و آله شمرده شده است ولى گاهى مصلحت اءهم كه همان غيبت و استتار تام حضرت از عموم مردم است اقتضا دارد كه امر ازدواج تحقق پيدا نكند. مى دانيم كه در مورد تزاحم ملاكات، هميشه ملاك اهم بر ملاك مهم پيشى مى گيرد. خصوصا آنكه رواياتى وجود دارد كه مفاد آن اين است كه در آخر الزمان در صورت امكان عزوبت و زن نگرفتن ترجيح دارد.
368: در صورت قول به عدم ازدواج، به روايت مفضل بن عمر چگونه پاسخ مى دهيد؟
كسانى كه قائل به ازدواج حضرتند به روايت مفضل بن عمر تمسك كرده اند. او از امام صادق عليه السلام روايت كرده كه فرمود: ((... از مكان او هيچ يك از اولاد و غير اولادش اطلاع نمى يابد مگر مولايى كه متولى امر اوست)).(4)
پاسخ:
1- اين روايت را به همين مضمون نعمانى در كتاب ((الغيبة)) نقل كرده ولى به جاى كلمه ((ولد)) كلمه ((ولى)) آورده است، به اين شكل:و لا يطلع على موضعه احد من ولى و لا غيره (5)؛ (( و بر موضع او كسى از ولى و غير ولى اطلاع نمى يابد.))
2- در روايت نيامده كه الان امام زمان داراى همسر و فرزند است، و لذا از اين جهت اجمال دارد ممكن است كه مراد فرزندانى باشند كه در آستانه ظهور يا بعد از آن به دنيا مى آيند.
3- ممكن است كه اين گونه تعبير از باب مبالغه در خفاى شخص باشد، يعنى حتى در صورتى كه حضرت فرزند مى داشت كسى از جايگاه او اطلاع نداشت.
369: آيا روايت احمد بن محمد بن يحيى انبارى بر ازدواج امام زمان عليه السلام دلالت دارد؟
برخى براى اثبات ازدواج و اولاد حضرت و مكان دائمى او به روايت احمد بن محمد بن يحيى انبارى استدلال كرده اند. در اين روايت كه مفصل است اشاره به پنج شهر شده كه محل اقامت فرزندان و نسل امام زمان عليه السلام است.(6)
پاسخ: روايت انبارى را عده زيادى تضعيف نموده و به صورت جزم رد كرده اند، از آن جمله مى توان به اين افراد اشاره كرد:
1- آقا بزرگ تهرانى.(7)
2- سيد نعمت الله جزايرى.(8)
3- شيخ محمد تقى شوشترى.(9)
شيخ آقا بزرگ تهرانى مى گويد: ((اين حكايت تنها از طريق وجادت به دست ما رسيده و ما حكايت كننده قصه را نمى شناسيم جز آنكه او مرد محترمى در آن مجلس بوده است. سند و متن آن مشتمل بر تناقضات و امور عجيب و غريب است كه مى توان آنها را انكار نمود... و غرض علما در نقل اين حكايات مجرد انس ‍ گرفتن به ياد حبيب و ذكر ديار و شنيدن آثار اوست...)).(10)
370: آيا قصه جزيره خضرا دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟
مرحوم مجلسى در بحارالانوار از على بن فاضل روايتى مفصل نقل كرده و در آن اشاره به جزيره اى دارد كه نسل حضرت در آن زندگى مى كنند.
پاسخ:
1- از عبارت مجلسى استفاده مى شود كه روايت اعتبار چندانى نزد او نداشته است. او مى گويد: ((چون در كتاب هاى معتبر به اين حديث دست نيافتم آن را در فصلى جداگانه آوردم)).(11)
2- شيخ اقا بزرگ تهرانى نيز اين داستان را تخيلى برشمرده است.(12)
3- در متن تناقضاتى وجود دارد.
4- سخنان بى اساس در آن مشاهده مى شود.
5- در سند آن افرادى ناشناخته وجود دارد.(13)
371: در برخى از روايات بر اهل و عيال حضرت اشاره شده، آيا اين دلالت بر ازدواج دارد؟
محمد بن مشهدى در مزار از امام صادق عليه السلام نقل كرده كه فرمود: ((گويا نزول قائم در مسجد سهله را با اهل و عيالش مشاهده مى كنم)).(14)
پاسخ:
1- دعاها و روايات قابل جمع با اولاد حضرت هنگام ظهور يا بعد از آن است.
سيد جعفر مرتضى عاملى مى گويد: ((چه بسا مراد، اولاد حضرت بعد از ظهور باشد آن گونه كه از سياق كلام در اكثر روايات استفاده مى شود.(15)
2- تعبير به آل بيت امام زمان عليه السلام كه در برخى از ادعيه وارد شده با آباء و اجداد آن حضرت نيز سازگارى دارد.
372: آيا كنيه ((اباصالح)) دلالت بر ازدواج حضرت دارد؟
برخى ممكن است براى اثبات ازدواج و اولاددار بودن حضرت مهدى عليه السلام به كنيه ((اباصالح)) استدلال كنند يعنى پدر صالح، كه اين دلالت بر وجود فرزندى به نام صالح براى حضرت دارد.
پاسخ:
اولا: ممكن است كه تكنى حضرت به اين كنيه به جهت آن باشد كه امام زمان عليه السلام پدر و مجرى اصلاح جامعه است، او تنها كسى است كه به اذن و اراده الهى جامعه بشرى را در سطح كره زمين اصلاح خواهد كرد. همان گونه كه در روايتى پيامبر صلى الله عليه و آله درباره خود على بن الى طالب عليه لسلام فرمود: ((من و على دو پدر اين امتيم)) .
ثانيا: كلمه ((اب)) در لغت عرب تنها به معناى پدر نيست بلكه به معناى صاحب نيز آمده است. ((اباصالح)) يعنى كسى كه صلحايى در اختيار دارد.
ثالثا: ممكن است كه اين كنيه از آيهو لقد كتبنا فى الزبور من بعد الذكر ان الارض يرثها عبادى الصالحون (16) گرفته شده باشد.
---------------------------
1-كمال الدين، ص 370؛ بحارالانوار، ج 52، ص 151 و ج 51، ص 32.
2-كمال الدين، ص 440.
3-اثبات الوصية، ص 201.
4-الغيبة، طوسى، ص 102.
5-الغيبة، نعمانى، ص 17.
6-بحارالانوار، ج 53، ص 213 -221.
7-الذريعة، ج 5، ص 107 و 108 در حاشيه.
8-الانوار النعمانيه، ج 2، ص 64 و 65.
9-الاخبار الدخلية، ج 1، ص 146 -152.
10-الذريعة، ج 5، ص 108.
11-بحارالانوار، ج 52، ص 159.
12-الذريعة، ج 5، ص 108.
13-ر.ك: دراسة فى علامات الظهور، جعفر مرتضى عاملى.
14-نجم الثاقب، ص 225.
15-دراسة فى علائم الظهور، ص 232.
16-سوره انبياء، آيه 105.
-----------------------
علي اصغر رضواني

نوشتن دیدگاه