516: مقتضاى قاعده عمومى در رابطه با مدت حكومت عدل توحيدى امام زمان عليه السلام چيست؟
مطابق قواعد عمومى، حد زمان لازم براى حكومت عدل جهانى توحيدى امام زمان عليه السلام بايد وقت وسيعى باشد كه بتواند اهداف عالى خلقت بشر در اين دنيا در آن مدت زمان تحقق يابد. اين مطلب را با مقدماتى كوتاه تقرير مى كنيم:
الف: هدف از خلقت ايجاد عبودتى خالص در سطح كل جامعه است، عبوديت در سطح وسيعش به نحو استغراقى نه بدلى. خداوند متعال مى فرمايد:و ما خلقت الجن و الانس الا ليعبدون (1)؛ ((من جن و انس را نيافريدم جز براى اينكه عبادتم كنند.))
ب: حضرت مهدى عليه السلام با برپايى حكومت جهانى اش در پياده نمودن اين هدف سهم عظيمى دارد.
ج: پياده كردن اين هدف عظيم احتياج به زمان كافى دارد، زيرا اصل بر عدم معجزه است.
نتيجه:
بقاى امام و حكومت او در مدت كافى براى تطبيق هدف عالى خلقت انسان ضرورى است، زيرا هدف خلقت بشر در دو نوع است:
1- هدف كلى: براى مجموعه بشر كه در نهايت بايد به نحو عام استغراقى، تمام بشر به كمال برسند.
2- هدف مقطعى: كه براغى بشر در هر برهه از زمانى متصور است و آن به نحو عام بدلى براى برخى از افراد بشر تحقق يافته است.
517: مفاد روايات در مورد مدت حكومت حضرت مهدى عليه السلام چيست؟
وايات در اين زمينه بر دو دسته اند:
الف: رواياتى كه دلالت دارند بر اينكه مدت بقاى حكومت حضرت ده سال يا كمتر است. اين قول مشهور بين علما بوده، غالب رواياتش در مصادر اهل سنت يافت مى شود.
ب: برخى روايات ديگر دلالت دارد بر اينكه مدت حكومت حضرت بيش از ده سال است.
رواياتى از نوع اول
1- ابو داوود به سندش از ابو سعيد خدرى از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل كرده كه فرمود: ((مهدى از من است... و هفت سال حكومت خواهد كرد)).(2)
2- ترمذى به سند خود از ابو سعيد خدرى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نقل كرده كه فرمود: ((همانا در ميان امتم مهدى است كه خروج خواهد كرد و در مدت پنج يا هقت سال يا نه سال حكومت خواهد نمود)).(3)
رواياتى از نوع دوم
1- قندوزى حنفى از حذيفة بن يمان نقل كرده كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: ((مهدى مردى از اولاد من است... بيست سال حكومت خواهد نمود)).(4)
2- سيوطى به سندش از امام على عليه السلام نقل كرده كه فرمود: ((مهدى در مدت سى يا چهل سال، متولى امر مردم خواهد شد)).(5)
3- شيخ طوسى به سندش از جابر از امام باقر عليه السلام در حديثى نقل مى كند كه به حضرت عرض كردم: چه مدت قيام حضرت در جهان طول خواهد كشيد؟ حضرت فرمود: ((نوزده سال)).(6)
4- و نيز به سندش از ابن ابى يعفور نقل كرده كه امام صادق عليه السلام فرمود: ((حكومت قائم از ما نوزده سال و چند ماه خواهد بود)).(7)
5- و نيز از عبد الكريم خثعمى نقل مى كند كه به امام صادق عليه السلام عرض كردم: مدت حكومت قائم عليه السلام چه مقدار است؟ حضرت فرمود: ((هفت سال، خداوند روزها و شب ها را طولانى خواهد كرد به حدى كه يك سال از سال هاى او به مقدار ده سال از سال هاى شما است. لذا مدت حكومت آن حضرت هفتاد سال از سال هاى شما خواهد بود)).(8)
و نيز به سندش از ابى الجارود از امام باقر عليه السلام نقل كرده كه فرمود: ((همان قائم سيصد و نه سال حكومت خواهد نمود همان گونه كه اهل كهف در غارشان درنگ كردند، زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد آن گونه كه پر از ظلم و جور شده باشد)).(9)
518: روايات مختلف در مورد مدت حكومت حضرت مهدى عليه السلام را چگونه توجيه مى كنيد؟
با توجه به روايات موجود درباره مدت حكومت حضرت مهدى عليه السلام سه قول وجود دارد:
1- ترجيح روايات هفت سال در مدت حكومت حضرت
اين قول شواهد و مويداتى نيز دارد:
الف: چون از شهرت در عمل برخوردار است.
ب: اين روايات بنابر قول ابوالحسين آبرى مستفيض يا متواتر است.(10)
ج: قيام و حكومت حضرت مهدى عليه السلام در مدت هفت سال فضيلتى براى آن حضرت است.
د: روايات هفت سال به رواياتى تقييد مى خورد كه هر سال از آن هفت سال را برابر ده سال مى داند كه مجموع آن هفتاد سال مى شود كه در نتيجه مدت معقولى براى برپايى حكومت عدل جهانى است.
و نيز ممكن است كه روايت فوق را حمل بر مبالغه در طولانى بودن مدت حكومت حضرت نمود زيرا عدد هفتاد به جهت مبالغه به كار مى رود.
2- حمل روايات به مرحله حيات و حكومت
احتمال دوم آن است كه روايات مختلف را بر دو مرحله حمل كنيم:
الف: مرحله حيات امام زمان عليه السلام بعد از ظهور؛ كه كمتر از ده سال است.
ب: مرحله حكومت عدل جهانى توحيدى كه بيش از ده سال به طول خواهد انجاميد. خصوصا آنكه با رجعت هر يك از امامان قبل از برپايى قيامت و بعد از ظهور حضرت حكومت عدل جهانى توحيدى ادامه خواهد يافت.
3- حمل بر مراحل شدت و ضعف
ممكن است اختلاف مدت در حكومت حضرت را به مراحل قوت و ضعف حمل نمود.
سفارينى مى گويد: ((بر فرض صحت تمام روايات مى توان همه را اين گونه حمل كرد كه حكومت حضرت از حيث ظهور و قوت متفاوت است، مدت بيشتر را حمل بر تمام مدت حكومت از اول زمان بيعت تا آخر حكومت حمل مى كنيم. و مدت زمان كمتر را بر حداقل ظهور مدت حد وسط را نيز بر حد وسط ظهور و قوت حمل مى كنيم)).(11)
خلاصه كلام سفارينى اين است كه ايشان مراحل حكومت حضرت را به سه بخش تقسيم مى كند:
الف: مرحله ظهور و قوت كه در آن زمان، امور رتق و فتق مى شود. (حداقل).
ب: مرحله تثبيت و آرامش. (حد وسط).
ج: مرحله نهايى و نهايت حكومت حضرت. (حداكثر).
519: وسعت حكومت حضرت مهدى عليه السلام چه مقدار است؟
مطابق برخى ادله، حكومت حضرت مهدى عليه السلام بر كل كره زمين است زيرا:
1- هدف از خلقت، مطابق برخى از آيات، و رسيدن كل بشر به عبوديت كامل در تمام زمينه هاست.
2- در برخى از آيات آمده است كه حكومت حضرت تمام كره زمين را فرا خواهد گرفت.
3- مطابق برخى روايات كه به حد تواتر رسيده حضرت مهدى عليه السلام تمام زمين را پر از عدل و داد خواهد كرد.
4- در برخى از روايات حكومت مهدى عليه السلام تشبيه به حكومت ذوالقرنين در گستردگى آن شده است.
5- همچنين در برخى روايات آمده است حضرت تمام مناطق روى زمين را فتح خواهد كرد.
نعمانى به سندش از ابى حمزه ثمالى نقل كرده كه از امام باقر عليه السلام شنيدم فرمود: ((... خداوند براى او - قائم آل محمد صلى الله عليه و آله - روم و چين و ترك و ديلم و سند و هند و كابل شاه و خزر... را فتح خواهد كرد...)).(12)
6- مطابق برخى روايات همه مردم روى زمين موحد شده و زمين آباد خواهد شد.(13)
520: مطابق قواعد مدت حيات بشريت بعد از ظهور چه مقدارى بايد باشد؟
از آنجا كه هدف خلقت انسان رسيدن به تكاملى است كه لايق آن است و عصر ظهور زمينه مساعدى براى رشد انسان براى رسيدن به كمال است، لذا بشريت بعد از اجتماع شرايط تكامل در عصر ظهور استحقاق درجه اى جديد و عالى به جهت تطبيق عدل كامل در روى زمين را پيدا مى كند، جز آنكه اين شرايط و قابليت ها هنگامى به بار مى نشيند و اثر مطلوب خود را مى گذارد كه بشر در عصر ظهور مدت كافى زندگى كند تا در سايه حكومت عدل گستر الهى به نهايت كمال انسانى برسد، و با عمرى كوتاه هرگز به طور طبيعى نمى تواند كمال خود را به بار بنشاند دليل اين مطلب اين است كه:
اولا: هدف از خلقت بشر تنها تحقق و تشكيل حكومت عالمى نيست تا با وجود آن ولو در بره اى از زمان مقصود حاصل شده باشد، بلكه هدف مهم و اعلى از تشكيل اين نوع حكومت پياده شدن عبوديت به معناى وسيع و گسترده آن در تمام شوونات جامعه است كه اين به نوبه خود اقتضاى عمرى طولانى براى شر در عصر ظهور را دارد.
ثانيا: بعيد به نظر مى رسد كه زمان نتيجه گيرى كوتاه تر از زمان مقدمات آن باشد. مى دانيم كه چه زمان هاى طولانى بشر خود را آماده روز موعود كرده و به انتظار آن به سر مى برد، مدت زمانى كه مى توان به درازاى عمر بشريت به حساب آورد و چه فداكارى ها كه براى تحقق اين هدف به كار رفته است، حال مى توان طى اين همه مقدمات طولانى را به جهت رسيدن به مدتى كوتاه در نتيجه گيرى دانست؟
---------------------------
1-سوره ذاريات، آيه 56.
2-سنن ابى داوود، ج 2، ص 422.
3-صحيح ترمذى، ج 3، ص 343.
4-ينابيع المودة، ص 537.
5-الحاوى للفتاوى، ص 155.
6-الغيبة، طوسى، ص 286.
7-الغيبة، طوسى، ص 181.
8-الغيبة، طوسى، ص 432.
9-الغيبة، طوسى، ص 283.
10-صواعق المحرقه، ص 162.
11-لوائح الانوار، ج 2، ص 79.
12-الغيبة، نعمانى، ص 122 و 123.
13-ينابيع الموده، ص 508.
-----------------------
علي اصغر رضواني

نوشتن دیدگاه