ريشه ى پيدايش احزاب در مدينه را شايد بتوان در سال دهم هجرت خصوصاً پس از واقعه ى تاريخى غديرخم جستجو كرد. [ر. ك: تاريخ سياسى اسلام، آئينه وند، ص 96.] در اين روز انتصاب حضرت على عليه السلام به مقام ولايت و خلافت، گروهها و افرادى كه هنوز ويژگى هاى نظام قبيله اى در ذهن آنها زنده بود را ناخشنود ساخت.
پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله از وجود چنين جريانهاى فكرى كه در حال تجلى بود آگاه بودند، چنانكه «ابومُوَيهه» غلام پيامبر گويد: «شبى پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله به من گفت، كه از جانب خداوند امر شده است براى اهل بقيع طلب آمرزش كنم، تو نيز با من همراه شو، چون پيامبر گرامى به بقيع رسيد، براى اهل بقيع طلب مغفرت نمود و بر آنها درود گفت و فرمود: «گوارا بادتان اين خموشى كه زمان فتنه و شورش رسيده و شما آسوده هستيد»، [كامل، جلد اول، ص 396.] و «فتنه ها مانند پاره هاى تاريكى شب پياپى مى رسد و هر فتنه كه مى رسد از اول بدتر و سياهتر است». [تا ريخ سياسى آئينه وند، ص 96. در اين صفحه آمده است: «اَقبلتِ الفِتنُ كَقِطَعِ اللَّيْلِ المُظْلِمْ».]
هم چنين از پيامبر صلى اللَّه عليه و آله در اواخر عمرش بارها شنيده مى شد كه مى فرمود: «سَتَفْرَقُ اُمَّتى عَلى ثلاثَ و سَبعَين فرقه، فرقة ناجية والباقونَ فىِ الْنار». [اسرار سقيفه، ص 46.] «عنقريب امت من به هفتاد و سه فرقه تقسيم خواهند شد، تنها يك فرقه رستگارند و بقيه در آتش خواهند بود». [اسرار سقيفه، ص 46.]
به روايت اهل شيعه، چون بيمارى رسول اكرم شديد شد، جماعت انصار به ديدارش آمده بودند پيامبر على بن ابى طالب عليه السلام را طلبيد و به كمك او و عباس وارد مسجد شد و خطبه ايراد كرد و براى بار ديگر به مردم فرمود: من در ميان شما دو چيز نفيس و گرانبها كه يكى كتاب خدا و ديگرى اهل بيت من مى باشد، مى گذارم، هرگاه كسى آنها را ضايع كند خداوند متعال او را ضايع خواهد كرد چيزى به آنها نياموزيد كه ايشان از شما داناترند. [ر. ك: صواعق محرقه، طبع مصر، 1292 هجرى، ص 201.]
با وجود اين به دو مسأله ى جانشينى پيامبر، در آخرين روزهاى حيات وى، به صورت بحرانى پيچيده در ميان سران و اصحاب برجسته و كارگزاران اصلى سياست فردا، و حتى در رابطه ميان اينان با شخص پيامبر خود را نشان داد. و پس از مرگ وى بى درنگ به شكل انفجارى بيرون ريخت و به سرعت شكل گرفت. [امت و امامت، تأليف على شريعتى، انتشارات قلم، 1358، چاپ...، ص 128.]

نوشتن دیدگاه