متن: كنتم على شفا حفرة من النار مذقة الشارب و نهزة الطامع و قبسة العجلان و موطئ الاقدام، تشربون الطرق و تقتاتون القد و الورق، اذلة خاسئين تخافون ان يتخطفكم الناس من حولكم فانقذكم الله تعالى بمحمد...
شرح: يادگار نبوت به روش كتاب آسمانى (قرآن كريم) رفتار فرموده و مردم را به تيره روزيهاى قبل از اسلام تذكر مى دهد، همچون قرآن كريم كه بنى اسرائيل را به اوضاع نابسامان و هرج و مرج و روزهاى بدى كه داشتند متذكر مى كند كه در چنگال فرعونيان گرفتار بودند، تا قدر نعمت رهايى از آن گرفتاريها را بدانند و وضع فعلى به صورت عادى و مكرر درنيايد. قرآن در مورد بنى اسرائيل مى فرمايد:
«و اذ قال موسى لقومه اذكروا نعمة الله عليكم، اذ انجيكم من آل فرعون يسومونكم سوء العذاب و يذبحون ابناءكم و يستحيون نساءكم و في ذلكم بلاء من ربكم عظيم [ ابراهيم (14) آيه ى 6. ]؛ اى پيامبر! به ياد آر هنگامى كه موسى عليه السلام به قوم خود گفت: به ياد آوريد نعمت خدا را بر خودتان، آن زمانى را كه شما را از آل فرعون نجات داد كه آنان شما را با شكنجه و عذاب بد به رنج و مشقت مى انداختند و پسران شما را سر مى بريدند و زنهاى شما را باقى مى گذاشتند، تا آنان را به كنيزى خود درآورند، و در اين دگرگونى از جانب پروردگار امتحان بزرگى است.» و نيز با جمله «تخافون ان يتخطفكم الناس» اشاره به آيه ى ذيل مى فرمايد:
«و اذكروا اذ انتم قليل مستضعفون في الارض تخافون ان يتخطفكم الناس فآويكم و ايدكم بنصره و رزقكم من الطيبات لعلكم تشكرون [ انفال (8) آيه ى 26. ]؛ مسلمانان! متذكر باشيد شما جمعيت اندك و مستضعفى بوديد در روى زمين، كه همواره در بيم آن بوديد كه شما را بربايند، خداوند متعال به شما مأوا داد و با نصرت خود شما را كمك نمود و از طيبات به شما روزى داد، تا باشد كه سپاسگزار باشيد.» طبيعت اكثر نوع انسان مگر عده ى اندكى، بر تأثيرپذيرى از جو روز است و همين طبيعت است كه انسان را از حساب گذشته و آينده بازمى دارد و از ياد مى برد كه در چه وضعى بود و اكنون به چه نعمتى رسيده است، و بدين جهت است كه مربيان بشرى براى توجه دادن به نعمتها كه اساس شكرگزارى است، بيشتر به يادآورى نعمتها تأكيد مى كنند كه چه بودى و چه شدى، و مبادا تكرار نعمتها آنها را از ارج بيندازد.
به همين مناسبت يادگار نبوت، مسلمانان حاضر در مسجد را كه از بزرگان اسلام بودند و مخصوصا انصار را متوجه مى سازد كه «كنتم على شفا حفرة من النار» در اثر شرك و كفر در لبه و پرتگاه آتش بدبختى و فلاكت بوديد، اشاره به آيه ى شريفه است:
«و اعتصموا بحبل الله جميعا و لا تفرقوا و اذكروا نعمة الله عليكم اذ كنتم اعداء فألف بين قلوبكم فأصبحتم بنعمته اخوانا، و كنتم على شفا حفرة من النار فأنقذكم منها كذلك يبين الله لكم آياته لعلكم تهتدون [ آل عمران (3) آيه ى 103. ]؛ به ريسمان استوار الهى چنگ زنيد و پراكنده نشويد و به ياد آوريد نعمت خدا را بر خودتان هنگامى كه دشمن يكديگر بوديد، خدا ميان قلبهاى شما الفت داد، در نتيجه به نعمت خدا با هم برادر شديد، و در كنار گودالى از آتش بوديد، پس خدا شما را از آن نجات داد، اين چنين خدا آيات خود را به شما روشن مى كند، تا باشد كه راه بيابيد.» بعد در شرح دوران قبل از اسلام چنين شرح مى دهد: شما عرب آن چنان جمعيت بى قدر و ارج بوديد، به مانند نوشابه ى بى ارزشى براى نوشنده كه هر طمعكارى به آن دست مى يافت و شعله ى كوچكى كه شتابزده از آتش برمى دارد، پايمال زورمندان بوديد و از آبهاى آلوده به پيشاب شتران مى نوشيديد و گوشت خام و برگ درختان را غذاى خود قرار مى داديد و رانده شدگان خوارى بوديد كه بيم آن داشتيد ابرقدرتان از اطراف، شما را درربايند.

نوشتن دیدگاه