117 - ((محمّد بن ابى طيفور متطّبب )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد.(488)
118 - ((محمّد بن احمد بن ابراهيم )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - نام مى برد.(489)
119 - ((محمّد بن احمد محمودى )): كنيه اش ابو على است و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد. (490) كشّى مى گويد: ديدم ابوعبداللّه شاذانى در كتاب خود چنين نوشته بود:
((از فضل بن هاشم هروى شنيدم كه مى گفت : كثرت و زيادى حج محمودى را شنيده بودم لذا در صدد برآمدم از تعداد آنها با خبر شوم ليكن حاضر نشد دفعات سفرش را به مكه نام ببرد و گفت : (( الحمد للّه )) كه خبر بيشمارى نصيبم شده است .
از او پرسيدم : براى خودت حج مى كنى يا به نيابت از ديگرى به مكه مشرّف مى شوى ؟
گفت : اولين حج را كه واجب بود براى خودم انجام دادم و باقى را به نيابت از رسول اللّه بجا مى آورم پاداش و ثواب آنها را به اولياء اللّه و زنان و مردان مؤ من مى دهم .
گفتم : در مراسم حجت چه مى گويى ؟
گفت : مى گويم : پروردگارا! دعوت پيامبرت را پاسخ مثبت دادم و به ندايش لبيك گفتم و پاداش خود را از تو و او نثار اوليائت كردم و ثوابم را به زنان و مردان مؤ من به كتابت و سنت پيامبر (( - صلى اللّه عليه و آله - )) و بندگانت بخشيدم - تا آخر دعا)).(491)
اين روايت روح پاك و نيكدلى او را به خوبى نشان مى دهد و گوياى تلاش و فعاليت اين انسان آرمانى و نمونه كه دست پرورده اهل بيت نبوت و رسالت است مى باشد.
120 - ((محمّد بن احمد بن عبيداللّه )): محمّد بن احمد بن عبيداللّه بن منصور كنيه اش ابوالحسن است و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - نام مى برد.(492)
121 - ((محمّد بن احمد بن مطهر)): شيخ او را از اصحاب امام هادى معرفى مى كند. (493) وى از امام هادى روايت مى كرد و عبداللّه بن جعفر از او روايت كرده است .(494)
122 - ((محمّد بن احمد مهران )): برقى او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارد.(495)
123 - ((محمّد بن اسماعيل صيمرى قمى )): شيخ او را از اصحاب امام هادى معرفى مى كند.(496)
124 - ((محمّد بن جزك جمّال )): ثقه است و شيخ او را با عنوان ثقه از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد. (497) ابن شهر آشوب او را از افراد ثقه و مورد اعتماد امام هادى نام مى برد.
125 - ((محمّد بن الحسن )): نامش محمّد بن الحسن بن شمعون بصرى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - نام مى برد.(498)
نجاشى مى گويد: او واقفى بود سپس غلوّ كرد و بشدت ضعيف بود، مذهبش فاسد و رواياتش سست است و احاديثى در زمينه واقفيه بدو نسبت داده اند. از او كتاب هايى بجا مانده است ، از جمله : (( ((السنن و الا داب و مكارم الاخلاق )) و كتاب ((المعرفه )). )) (499)
كشّى به سند خود از او روايت مى كند كه گفت : به امام هادى - عليه السلام - نامه اى نوشتم و در آن از تهيدستى شكايت كردم سپس به خودم گفتم : مگر امام صادق - عليه السلام - نفرموده است :
((فقر با ما بهتر از دارايى با دشمنان ما و كشته شدن با ما برتر از زندگى با دشمنان ماست )).
پس از مدتى نامه حضرت رسيد كه در آن نوشته بود: ((خداوند متعال به وسيله فقر گناهان متراكم شده اولياى ما را پاك مى كند و مى زدايد و از بسيارى لغزش ها در مى گذرد، و همانگونه كه با خودت حديث نفس كرده اى فقر و تهيدستى با ما و در كنار ما بهتر از ثروت در كنار دشمنان ماست . ما پناهگاه پناه جويان ، چراغ روشنى خواهان و باز دارنده لغزندگان هستيم ، هر كه به ما اعتصام جويد از گمراهى نجات خواهد يافت و از تاريكى انحراف ايمن خواهد شد هر كه ما را دوست بدارد به قله ايمان و سربلندى دست خواهد يافت و در بهشت برين خواهد بود و هر كه از ما منحرف گردد و راهى در پيش گيرد در دوزخ سرنگون خواهد شد)).
همو نقل مى كند كه : امام صادق - عليه السلام - فرمود: ((بر دشمنانتان گواهى مى دهيد كه دوزخى هستند ليكن شهادت نمى دهيد كه دوستانتان اهل بهشت مى باشند جز ضعف چيزى شما را از اين اعتراف باز نمى دارد)).(500)
محمّد در 120 سالگى درگذشت و مى گويند: از هشتاد تن از اصحاب امام صادق - عليه السلام - روايت مى كرد.(501)
126 - ((محمّد بن الحسن )): ابن ابى خطاب زيات كوفى ، ثقه مى باشد. شيخ او را از اصحاب امام على هادى - عليه السلام - شمرده است . نجاشى گفته است او از افراد جليل القدر اصحاب ماست كه عظيم القدر، كثير الروايه ، ثه ، عين و صاحب تصانيف نيكوست و به روايتش اعتماد مى باشد. داراى كتاب هاى ذيل مى باشد:
(( كتاب توحيد، كتاب معرفت و بداء، كتاب الرد على اهل القدر، كتاب الامامة ، كتاب لؤ لؤ ، كتاب وصايا الائمة و كتاب النوادر. )) (502)
127 - ((محمّد بن حمزة قمى )): شيخ او را با همين عنوان (قمى ) از اصحاب امام هادى - عليه السلام - نام مى برد.(503)
128 - ((محمّد بن الحصين الفهرى )): شيخ او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارد و مى افزايد كه او ملعون است .(504)
129 - ((محمّد بن الحصين )): شيخ او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارد و او را اهوازى مى داند.(505)
130 - ((محمّد بن خالد رازى )): كنيه اش ابو العباس است و شيخ او را از اصحاب امام هادى ياد مى كند.(506)
131 - ((محمّد بن رجاء خياط)): شيخ و برقى او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارند.(507)
132 - ((محمّد بن ريان بن الصلت )): شيخ او را از اصحاب امام هادى و ثقه مى داند (508) و نجاشى مى گويد: او مسائل - پاسخ ‌هاى حضرت - امام را گرد آورده است .(509)
133 - ((محمّد بن سعيد)): محمّد بن سعيد بن كلثوم مروزى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى نام مى برد و مى افزايد كه او متكلم بود. (510) كشّى به سند خود از نصر بن الصباح نقل مى كند كه : محمّد بن سعيد مروزى از اجلّه و بزرگان متكلمين در نيشابور بود.(511)
134 - ((محمّد بن سليمان جلا ب )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - نام مى برد.(512)
135 - ((محمّد بن صيفى كوفى )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - ياد مى كند.(513)
136 - ((محمّد بن عبدالجبار)): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد و مى افزايد كه او قمى است و ثقه و مورد اعتماد مى باشد.(514)
137 - ((محمّد بن عبدالرحمان )): محمّد بن عبدالرحمان همدانى نوفلى است و برقى او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - ياد مى كند و مى افزايد كه او را مكاتبه اى با حضرت بوده است .(515)
138 - ((محمّد بن عبداللّه )): نامش محمّد بن عبداللّه بن مهران كرخى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - نام مى برد و مى افزايد كه او متهم به غلوّ و ضعف است . (516) نجاشى درباره او مى گويد: ((او دروغگو، غلو كننده ، فاسد المذهب و رواياتش نادرست مى باشد و بدين صفات مشهور است .
او را كتاب هايى است از جمله : (( كتاب الممدوحين و المذمومين ، كتاب مقتل ابى الخطاب ، كتاب مناقب ابى الخطاب ، كتاب الملاحم ، كتاب التبصره ، كتاب القباب و كتاب النوادى )) به جز اين كتاب آخر كه به واقع نزديك است باقى كتب او مخلوطى از درست و نادرست مى باشد و سخنان باطل بر حق چيره شده است )).(517)
139 - ((محمّد بن عبداللّه )): نامش محمّد بن عبداللّه نوفلى همدانى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد.(518)
140 - ((محمّد بن عبيداللّه )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد. (519) وى از اهالى طاهى مى باشد.
141 - ((محمّد بن على بن عيسى )): او محمّد بن على بن عيسى اشعرى قمى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - معرفى مى كند. (520) نجاشى درباره اش مى گويد: ((او در شهر قم از بزرگان بشمار مى رفت و از طرف سلطان بر آنجا حكم مى راند. پدرش نيز كه معروف به ((طلحى )) بود از موقعيت ممتازى برخوردار بود و پرسش و پاسخ ‌هايى با امام على هادى - عليه السلام - داشت .(521)
142 - ((محمّد بن علتى بن مهزيار)): شيخ او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارد و مى افزايد: او ثقه است . (522) از ابن طاووس نقل شده است كه محمّد از سفيران و واسطه هاى امام - كه اماميه قائل به امام حسن عسكرى درباره آنان اختلافى ندارند - بشمار مى رفت .(523)
143 - ((محمّد بن عيسى )): نامش محمّد بن عيسى بن عبيد يقطينى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارد و مى افزايد كه او ضعيف است . (524) كشّى مجموعه اى از تاءليفات او را نام مى برد از جمله :
(( كتاب الامامه ، كتاب الواضح المكشوف فى الرد على اهل الوقوف ، كتاب المعرفة ، كتاب بعد الاسناد، كتاب قرب الاسناد، كتاب الوصايا، كتاب اللؤ لؤ ، كتاب المسائل المحرمه ، كتاب الضياء، كتاب الظرائف ، كتاب التوقيعات ، كتاب التجمل و المروة ، كتاب الفى ء و الخمس ، كتاب الرجال ، كتاب الزكاة ، كتاب ثواب الاعمال و كتاب النوادر. )) (525)
144 - ((محمّد بن الفرج رخجى )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد. (526) وى پيوندى استوار با امام - عليه السلام - داشت و نامه هايى ميان آنان رد و بدل شد كه پاره اى از آنها بشرح زير است :
1 - كشّى به سند خود از محمّد بن فرج نقل مى كند كه گفت :
((به امام هادى - عليه السلام - نامه اى نوشتم و در آن از ابو على بن راشد، عيسى بن جعفر بن عاصم و ابن بند (و اعتقادشان ) پرسيدم حضرت برايم نوشت : ابن راشد را ياد كردى ، خدايش بيامرزد كه سعادتمند بزيست و شهيد از دنيا رفت . سپس براى ابن بند و عاصمى دعا نمود)).(527)
2 - كلينى به اسناد خود از على بن محمّد نوفلى نقل مى كند كه گفت :
((محمّد بن الفرج به من گفت : امام هادى - عليه السلام - به من نوشت : اى محمّد! حواست جمع باشد و هوشيار باش . محمّد مى گويد: من همچنان در انديشه معنى جملات فوق بودم و مقصود از آنها را نمى دانستم ليكن خود را جمع و جور كرده بودم كه پيكى از طرف حكومت به سراغم آمد و مرا دست بسته از شهر خارج كرد و تمام اموالم را توقيف نمود و مرا به زندان انداخت كه هشت سال در آنجا بسر بردم . پس از اين مدت مجددا نامه حضرت به دستم رسيد كه در آن نوشته شده بود: اى محمّد! در جانب ناحيه باخترى ، منزل مكن . نامه را خواندم و گفتم : اين دستور را به من مى دهد، در صورتى كه من با اين حالت در زندان بسر مى برم جدا كه مساءله شگفت آورى است ! اندك مدتى نگذشته بود كه مرا رها كردند (( - الحمدللّه - )) محمّد نامه اى به حضرت نوشت و در آن از املاك خود و سرنوشت آنها جويا شد و حصرت پاسخ داد: بزودى املاكت به تو داده خواهد شد. همينكه محمّد به سوى عسكر رفت دستور داد كه املاك او را باز گردانند ليكن محمّد قبل از آن مرده بود)).(528)
اين نامه اعتماد حضرت را به محمّد و پيوند استوار آنها را به خوبى نشان مى دهد هنگامى كه محمّد بيمار گشت امام هادى - عليه السلام - يكى از پيراهن هاى خود را برايش فرستاد و او آن را زير سر خود گذاشت و پس از فوت از پيراهن حضرت به عنوان كفن محمّد استفاده كردند.
145 - ((محمّد بن الفضل )): شيخ و برقى او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارند.(529)
146 - ((محمّد بن الفضل بغدادى )): از امام هادى روايت مى كرد و عبداللّه بن جعفر حميرى از او روايت كرده است .(530)
147 - ((محمّد بن القاسم )): نامش محمّد بن القاسم بن حمزة بن موسى ، ابو عبداللّه علوى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد.(531)
148 - ((محمّد بن مروان جلاّب )): برقى او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارد و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - دانسته و مى افزايد كه او ثقه است .(532)
149 - ((محمّد بن مروان الخطاب )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد.(533)
150 - ((محمّد بن موسى بن فرات )): شيخ او را جزء اصحاب امام هادى - عليه السلام - نام مى برد.(534)
151 - ((محمّد بن موسى الربعى )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - ياد مى كند.(535)
152 - ((محمّد بن يحيى بن درياب )): شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - نام مى برد.(536)
153 - ((مصقلة بن اسحاق )): مصقلة بن اسحاق قمى اشعرى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى - عليه السلام - بر مى شمارد.(537)
154 - ((معاوية بن حكيم )): او معاوية بن حكيم بن معاوية بن عمار كوفى است و شيخ او را از اصحاب امام هادى بر مى شمارد.(538)
نجاشى درباره اش مى گويد: او ثقه و بزرگوارى است از اصحاب امام رضا - عليه السلام - ابو عبداللّه الحسين مى گويد: مشايخ بزرگانمان را شنيدم مى گفتند: معاوية بن حكيم 24 اصل روايت كرده است .
او را كتاب هايى است از جمله : (( كتاب الطلاق ، كتاب الحيض ، كتاب الفرائض ، كتاب النكاح ، كتاب الحدود و كتاب الديات ، حديث نوادرى )) نيز دارد.(539)
155 - ((منصور بن عباس رازى )): خانه اش كنار دروازه كوفه به بغداد بود. شيخ او را از اصحاب امام هادى نام مى برد.(540) و نجاشى درباره او مى گويد: متزلزل و سست عقيده بود و او را كتاب نوادر بزرگى است .(541)
157 - ((موسى بن عمر)): موسى بن عمر بن بزيع ، مولاى منصور، مردى است ثقه و شيخ او را از اصحاب امام هادى ياد مى كند (542) و مى گويد: او را (( ((كتاب النوادر)) )) است .(543)
158 - ((موسى بن عمر الحضين )): شيخ او را از اصحاب امام هادى نام مى برد.(544)
159 - ((موسى بن مرشد وراق نيشابورى )): شيخ او را از اصحاب امام هادى ياد مى كند (545) او امامى مجهول الحالى است .

- پاورقی -

 488-رجال طوسى .
489-رجال طوسى .
490-رجال طوسى .
491-رجال كشّى .
492-رجال طوسى .
493-(( معجم رجال الحديث ، )) ج 15، ص 26.
494-رجال برقى .
495-رجال طوسى .
496-رجال طوسى .
497-رجال طوسى .
498-رجال طوسى .
499-رجال نجاشى .
500-رجال كشّى .
501-رجال نجاشى .
502-همان مدرك .
503-رجال طوسى .
504-رجال طوسى .
505-رجال طوسى .
506-رجال طوسى .
507-رجال طوسى .
508-رجال طوسى .
509-رجال نجاشى .
510-رجال طوسى .
511-رجال كشى .
512-رجال طوسى .
513-رجال طوسى .
514-رجال كشى .
515-رجال برقى .
516-رجال طوسى .
517-رجال نجاشى .
518-رجال نجاشى .
519-رجال طوسى .
520-رجال طوسى .
521-رجال نجاشى .
522-رجال طوسى .
523-(( معجم رجال الحديث ، )) ج 17، ص 34.
524-رجال طوسى .
525-رجال طوسى .
526-رجال طوسى و كشّى .
527-رجال طوسى و كشّى .
528-رجال طوسى و كشّى .
529-رجال طوسى .
530-(( معجم رجال الحديث . ))
531-رجال طوسى .
532-رجال طوسى .
533-رجال طوسى .
534-رجال طوسى .
535-رجال طوسى .
536-رجال طوسى .
537-رجال طوسى .
538-رجال طوسى .
539-رجال نجاشى .
540-رجال طوسى .
541-رجال نجاشى .
542-رجال طوسى .
543-(( الفهرست )) شيخ طوسى .
544-رجال طوسى .
545-رجال طوسى .

نوشتن دیدگاه