پرسش :
شیخ سلیمان بلخی قندوزی پیرامون احادیث خلفای دوازده گانه چه می گوید؟پاسخ : از احادیث و روایات که محدثان سنى و شیعه نقل کرده‏ اند به روشنى استفاده مى‏ شود که پیامبر گرامى از دوازده جانشین خود خبر داده و بنا به نقل «مسلم» در صحیح خود: عزت اسلام به این دوازده جانشین بستگى دارد. مسلم از جابر بن سمره نقل مى‏ کند که پیامبر فرمود: «لایزال الاسلام عزیزا الى اثنى عشر خلیفهً»(1) و بنا به نقل دیگر فرمود: «لایزال هذا الذین عزیزا منیعا الى اثنى عشر خلیفه»؛ (این دین همچنان عزیز و آسیب‏ ناپذیر مى‏ ماند مادام که دوازده خلیفه رهبرى آن را در دست گیرند).(2)
در عین حال، مفسران احادیث اهل سنت در معرفى این دوازده جانشین با سردرگمى عجیبى روبرو شده و هرگز نتوانسته‏ اند یک گروه دوازده نفره به هم پیوسته را، که عزت و عظمت اسلام به وسیله آنان تضمین شده باشد، معرفى کنند؛ زیرا همگى مى‏ دانیم که پس از عصر خلافت خلفاى چهارگانه خلافت اموى‏ ها آغاز شد و هیچ تاریخ نگار مطلع و منصفى نمى‏ تواند، معاویه و فرزند او یزید و مروان بن حکم را جز این دوازده خلیفه‏ اى معرفى کند که مایه عزت و عظمت اسلام مى ‏باشند. پس از سپرى شدن دوران اموى‏ ها، عصر سیاه بنى عباس آغاز شد که آن نیز به نوبه خویش جنگ ها و خونریزی ها و آدم کشی هاى فراوانى را به دنبال داشت، بنابراین خلفاى عباسى را نیز هرگز نمى ‏توان مصداق این دوازده خلیفه پیامبر دانست. در این میان، تنها گروهى که مى‏ تواند، به تصدیق دوست و دشمن مصداق واقعى این دوازده خلیفه باشد، همان دوازده پیشواى معصوم جهان شیعه است که نام و خصوصیات و شیوه زندگى آنان و نیز وصایاى پیامبر درباره ایشان کتب تاریخ و حدیث به صورت متواتر ضبط شده است.
در اینجا، شیخ سلیمان بلخی قندوزی ـ یکى از دانشمندان اهل سنت ـ پیرامون دوازده خلیفه ‏اى که پیامبر از آنان یاد کرده است سخنى شنیدنى دارد که عصاره آن را از نظر خوانندگان گرامى مى‏ گذارنیم:
«روایاتى که حاکى از آن است که جانشینان پیامبر پس از او دوازده نفرند، از طرق و توسط راویان فراوانى وارد شده است. گذشت زمان و آشنایى انسان با جهان، روشن ساخته است که مقصود پیامبر از این دوازده خلیفه، همان امامان دوازده گانه از اهل بیت اوست؛ زیرا نمى‏ توان این احادیث را بر خلفاى راشدین تطبیق کرد، چون تعدد آنان از دوازده تا کمتر است، همچنین نمى‏ توان آنها را به پادشاهان اموى منطبق نمود، زیرا تعداد آنان از دوازده تا بیشتر بوده و همگى جز عمر بن عبدالعزیز، عناصرى ظالم و ستمگر بوده ‏اند، گذشته از این در برخى از روایات، پیامبر فرموده است: این دوازده نفر از دودمان هاشمند در حالى که خلفاى بنى امیه از تیره «امیه» بوده ‏اند.»
«در برخى از روایات آمده است که پیامبر اسلام وقتى خواست بگوید: جانشینان من همگى از بنى هاشم اند از صداى خود کاست، زیرا گروهى از حضار، خلافت بنى هاشم را دوست نداشتند.»
«همچنین نمى‏ توان این دوازده خلیفه رابه خلفاى عباسى تفسیر کرد؛ زیرا تعداد آنان از دوازده نفر بیشتر بوده و (افزون بر این) آنان پیوسته با نزدیکان پیامبر در جنگ و ستیز بودند و فرمان خدا را درباره نزدیکان او(3) رعایت نمى‏ کردند.
بنابراین راهى جز این نیست که بگوییم مقصود پیامبر در روایات مزبور، دوازده خلیفه از عترت و اهل بیت اوست که همگى داناترین مردم عصر خود و پارساترین و با فضیلت‏ ترین آنها بوده‏ اند و دانش هاى خود را جز از طریق پدران خود، که سینه به سینه به پیامبر(صلی الله علیه وآله) مى‏ رسید، نگرفته بودند».(4)، (5)

منابع :
(1). صحیح مسلم، جز ششم، صفحه سوم، باب امارت و خلافت.
(2). مجموع احادیث اهل سنت در مورد این دوازده خلیفه در کتاب بحوث فى الملل و النحل، ج 6، ص 58-61 آمده است.
(3). «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى». سوره شورى، آیه 25.
(4). ینابیع الموده، نگارش شیخ سلیمان بلخى قندوزى ص 446 چاپ استانبول سال 1301.
(5). گردآوری از کتاب: سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق(علیه السلام)، قم، 1390ش، چاپ بیست و سوم، ص  12.

نوشتن دیدگاه